PORTI
Loti Tenç doli nga shtëpia nën diellin verbues meksikan dhe në pluhurin e bardhë për të marrë cilindrin e tij të eterit. Disa qifte me pamje të uritur e vështruan me një sy mospërfillës, nga maja e çatisë: ai nuk ishte kthyer ende në një kërmë. Një drithmë e turbullt pezmatimi pushtoi zemrën e zotit Tenç që rrëmbeu, duke thyer thonjtë, dy apo tre guralecë nga rruga për t’ua flakëritur me një lëvizje të squllur zogjve. Njëri prej tyre fluturoi mes një kërcitje krahësh mbi qytet: ai fluturoi mbi sheshin e vockël, mbi bustin e ish-presidentit, ish gjeneral, ish-njerëzor, mbi dy barakat ku shitej ujë min eral dhe ia theri për nga lumi i madh dhe deti. Aty nuk kishte për të gjetur gjë: në atë anë kërmat i kishin marrë përsipër peshkaqenët. Zoti Tenç kapërceu sheshin e vogël duke i rënë mespërmes.
Ai përshëndeti me një “buenos dias” një burrë të ulur pas një muri në mes të një njolle të vogël hijeje dhe gë mbante në dorë një pushkë. Por këtu nuk ishte si në Angli burri nuk iu përgjigj, ai u mjaftua duke i ngulur zotit Tenc një vështrim keqdashës, si të mos kishte patur kurrë të bënte me atë të huaj, sikur zoti Tench të mos ia kishte mbuluar me ar dy paradhëmballët e tij. Zoti Tenç vazhdoi rrugën duke djersitur, kaloi kishën e vjetër ku tani ishte vendosur Thesari dhe prej andej mori për nga deti. Në gjysmë të rrugës pyeti papritmas përse kishte dalë… Për një gotë ujë mineral? Uji ishte gjithçka mund të gjeje në atë vend ku ishin ndaluar pijet alkoolike, aty mund të gjeje edhe birrë, por ajo ishte monopol i shtetit dhe kushtonte shumë shtrenjtë; ajo pihej vetëm në raste të shënuara. Stomaku i zotit Tenç u ndrydh nga një ndjesi e keqe neverie. Jo, ai nuk kishte dalë për të blerë ujë mineral. Ah, po, sigurisht, cilindri i tij i eterit… Anija kishte mbërritur. Ai kishte dëgjuar, pas drekës, fishkëllimat e saj ngadhnji mtare, kur ishte shtrirë në shtrat. Kaloi para dyqanit të berberit, shtëpisë së dy dentistëve dhe, duke lënë në të djathtë doganën, në të majtë një hangar, çau drejt lumit të madh.
Lumi rrëshqiste rëndë-rëndë drejt detit midis plantacioneve të bananeve. Gieneral-Obregoni ishte lidhur me ballamarë te moli dhe po shkarkonin birrë… Nja njëqind arka ishin bërë pirg në port. Zoti Tenç u fut ne hijen që hidhte zyra e doganës s dhe pyeti me vete: “Ç’punë kam unë këtu?” Koka e tij nën veprimin e nxehtësisë, po zrazej nga çdo kujtim. Formoi me vrerin e tij një këlboge e hodhi tërë trishtim në diell. Pastaj u ul mbi nië arkë për të pritur. Ishte tërësisht i ngeshëm. Askush nuk do të vinte tek ai para orës pesë.
Gjeneral-Obregoni ishte pothuaj tridhjetë metra i gjatë. Gardhënoret pak të rrënuara, një varkë të vetme shpëtimi, nië këmbanë të varur në një litar të kalbur; përpara, një llambë me vaj; megjithatë dukej sikur do t’i bënte ballë edhe nja dy apo tre vjet Atlantikut, në qoftë se nuk do të fundosej në mes të gjiut, nga ndonjë stuhi e ardhur nga Veriu, gjë që, natyrisht, do të qe dhe fundi i tij. Por kjo nuk kishte shumë rëndësi. Njerëzit siguroheshin vetvetiu me të prerë biletën. Një gjysmë-duzine udhëtarësh të mbështetur mbi parmak, në mes të shpendëve me këmbë të lidhura, vështronin ngultaz portin: depoja, rruga e shkretë dhe e shkrumbëzuar, shtëpitë e dentistëve dhe ajo
e berberit. Zoti Tenç dëgjoi të kërcëllinte mu prapa tij këllëfi i një revolveri dhe ktheu kokën. Një doganier po e vështronte me një pamje të xhindosur. Ai llomotiti disa fjalë që zoti Tenç nuk i mori vesh.
– Ç’thatë? – pyeti zoti Tenç.
– Dhëmbët e mi? – belbëzoi doganieri.
– Oh! – u përgjigj zoti Tenç, – po, dhëmbët tuaj.
Burri nuk kishte asnjë dhëmb, prandaj dhe merrej vesh aq keq. Zoti Tenç ia kishte shkulur të gjitha. Ai u shkund nga një krupë e re. Dicka nuk shkonte mbarë, krimba, dizanteria…?
– Dhëmbët tuaj pothuaj kanë mbaruar, – tha ai, – do ti keni gati në mbrëmje. – Premtim i pakuptimtë. Kuptohet…
